Στο σχολείο της φύσης
Τα σχολικά εκπαιδευτικά προγράμματα της Φιλοδασικής Ένωσης Αθηνών, γιορτάζουν φέτος 12 συνεχή χρόνια παρουσίας στον χώρο της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, με 15 διαφορετικά βιωματικά προγράμματα για την προσχολική και σχολική ηλικία, και 4 για όλες τις τάξεις του Γυμνασίου!
Τα προγράμματα προσφέρουν στους/στις μαθητές/ριες τη δυνατότητα της αβίαστης ανάπτυξης της φιλοπεριβαλλοντικής συνείδησης, μέσω της εμπειρικής εξοικείωσης με τον φυσικό κόσμο. Αφορμή για το ξεκίνημά τους, το 2012, αποτέλεσε η θαυμαστή ιστορία της δημιουργίας του Αισθητικού Δάσους του Υμηττού, μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, από τη Φιλοδασική Ένωση Αθηνών, με πρωτοβουλία της Καίτης Αργυροπούλου, ένα εξαιρετικό παράδειγμα θετικής ανθρωπογενούς παρέμβασης στο φυσικό περιβάλλον, που εμπνέει εξίσου, μαθητές και εκπαιδευτικούς.
Στα εκπαιδευτικά προγράμματα της Φιλοδασικής, από τα οποία περνούν κάθε χρόνο περίπου 2700 μαθητές/ριες, δημόσιων, ιδιωτικών και ειδικών σχολείων, συναντούμε ολοένα και συχνότερα, παιδιά που προβληματίζονται γύρω από τα περιβαλλοντικά προβλήματα του πλανήτη και αναπαράγουν πολυάριθμες γνώσεις και πληροφορίες για τον φυσικό κόσμο. Ταυτόχρονα, όμως, τα ίδια παιδιά, συχνά δυσκολεύονται να αγγίξουν το χώμα, φοβούνται τα μικροσκοπικά έντομα, διστάζουν να πλησιάσουν έναν γαιοσκώληκα ή αντικρίζοντας μια χερσαία χελώνα, μας ρωτούν αν «είναι αληθινή;»!
Στο πλαίσιο της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, δίνεται συνήθως μεγάλη έμφαση στις αρνητικές επιπτώσεις της ανθρώπινης δραστηριότητας στο περιβάλλον, εις βάρος συχνά, των θετικών πρακτικών. Παρατηρείται επίσης πως, ενώ με τη βοήθεια της επιστήμης και της τεχνολογίας, αυξάνεται ολοένα και περισσότερο η θεωρητική γνώση και κατανόηση του φυσικού κόσμου, ταυτόχρονα μειώνεται στην καθημερινότητα η εμπειρική γνώση και σχέση με τη φύση. Τα τελευταία χρόνια, ειδικά, παρατηρούμε ολοένα και περισσότερο την «τεχνητή νοημοσύνη» να υπερισχύει της «φυσικής νοημοσύνης» και την «εικονική πραγματικότητα» να υποκαθιστά τις πραγματικές εικόνες και εμπειρίες της ζωής.
Τα παιδιά μαθαίνουν μέσω της ενεργοποίησης των αισθήσεων και των συναισθημάτων, μέσω της σωματικής δράσης, της κίνησης και του μηχανισμού της μίμησης, άρα μαθαίνουν βιωματικά, μέσω εμπειριών που κινητοποιούν εξίσου το σώμα, την ψυχή και το πνεύμα. Προκειμένου να καλλιεργήσουν φιλοπεριβαλλοντική συνείδηση, εξασφαλίζοντας έτσι ένα βιώσιμο μέλλον για τη γη και την ανθρωπότητα, χρειάζονται τακτικές ευκαιρίες σύνδεσης με τη φύση, θετικά πρότυπα προς μίμηση και πραγματικές εικόνες, αντί της «εικονικής πραγματικότητας» που, όσο δελεαστική και αν παρουσιάζεται, παραμένει στείρα και περιορισμένη, έναντι της ζωντανής, φυσικής εμπειρίας.
Στα εκπαιδευτικά προγράμματα της Φιλοδασικής, μαθητές και μαθήτριες βιώνουν την περιβαλλοντική εκπαίδευση στην πράξη. Αυτό επιτυγχάνεται:
- με τον παιδαγωγικό σχεδιασμό των προγραμμάτων, που διαφοροποιείται σύμφωνα με τις ηλικίες, τις ανάγκες και τις δυνατότητες κάθε ομάδας
- με την υλοποίηση των προγραμμάτων στο ύπαιθρο, σε κάθε εποχή του χρόνου
- με την ενεργό συμμετοχή όλων των μελών της ομάδας, σε βιωματικές δραστηριότητες
- με την ενθάρρυνση της κίνησης, της παρατήρησης, της εξερεύνησης και της ανακάλυψης
- με την επαφή με φυσικά υλικά
- με τη σύνδεση των θεωρητικών γνώσεων του αναλυτικού προγράμματος σπουδών με αληθινές, φυσικές εμπειρίες, στο μεγάλο σχολείο της φύσης!
Ολοκληρώνοντας τη συμμετοχή τους στα εκπαιδευτικά προγράμματα, οι μαθητές/ριες αποκτούν το σήμα των «πραγματικών φίλων της φύσης», αυτών στους οποίους βασιζόμαστε για ένα αειφόρο και βιώσιμο μέλλον. Σύμφωνα με τις ανατροφοδοτήσεις που λαμβάνουμε από εκπαιδευόμενους και εκπαιδευτικούς, η εμπειρία της συμμετοχής τους είναι ευχάριστη και δημιουργική, προσφέροντας ποικίλα ερεθίσματα προς μάθηση και επεξεργασία.
Για την περαιτέρω ενίσχυση της εμπειρίας, των παιδαγωγικών και των γνωστικών στόχων των προγραμμάτων, προτείνεται η συμμετοχή κάθε σχολείου σε τακτικές συναντήσεις καθ’ όλη τη διάρκεια της σχολικής χρονιάς, με τη μορφή εργαστηρίου, ενισχύοντας έτσι τη βαθύτερη σύνδεση της εκπαιδευτικής διαδικασίας με τη φύση.
Ρόζα Τριανταφυλλίδη | Παιδαγωγός - Forest School Leader, Υπεύθυνη Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων Φ.Ε.Α.
Περισσότερες πληροφορίες για τα Εκπαιδευτικά Προγράμματα: